Europol TE-SAT 2023 - podsumowanie zagrożeń terrorystycznych i ekstremistycznych w roku 2022
Terroryzm wciąż stanowi jedno z głównych zagrożeń dla bezpieczeństwa państw członkowskich Unii Europejskiej. Pomimo spadku całkowitej liczby zamachów terrorystycznych w 2022 r., wciąż zaobserwować można utrzymującą się na wysokim poziomie liczbę zatrzymań osób podejrzewanych o terroryzm oraz wydanych wyroków sądowych. Najistotniejszym zagrożeniem, podobnie jak w 2020 r., był terroryzm skrajnie lewicowy i anarchistyczny, lecz to osób podejrzewanych o terroryzm islamski zatrzymano w 2022 r. zdecydowanie najwięcej.
W październiku 2023 r. Europol wydał coroczne sprawozdanie poświęcone sytuacji i tendencjom w dziedzinie terroryzmu w Unii Europejskiej TE-SAT 2023. W 2022 r. na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej miało miejsce 16 zamachów terrorystycznych, 12 dalszych udaremniły służby lub sprawcom nie powiodło się ich przeprowadzenie. Spośród 16 ataków terrorystycznych aż 13 posiadało podłoże skrajnie lewicowe i anarchistyczne (81%), 2 islamistyczne (12,5%) i jeden skrajnie prawicowe (6,25%). Łącznie odnotowano 4 ofiary śmiertelne. Organy ścigania państw członkowskich UE zatrzymały w sumie 380 osób podejrzewanych o działalność terrorystyczną, w tym 266 dżihadystów (70%), 45 osób motywowanych ideologią skrajnej prawicy (11,8%) i 19 osób kierowanych motywami lewicowymi lub anarchistycznymi (5%). Postępowania sądowe zakończyły się wydaniem 427 orzeczeń – zarówno skazujących, jak i, relatywnie rzadkich, uniewinniających.
Do przeprowadzenia większości zamachów terrorystycznych wykorzystano stosunkowo proste narzędzia niewymagające skomplikowanych przedsięwzięć logistycznych i organizacyjnych ani posiadania zaawansowanej wiedzy (broń palna, broń biała, uduszenie, improwizowane ładunki wybuchowe lub urządzenia zapalające/akceleratory ognia). Warto odnotować fakt, iż celem kilku zamachów terrorystycznych przeprowadzonych z pobudek lewicowych i anarchistycznych było zniszczenie mienia (w tym infrastruktury krytycznej), a nie powodowanie ofiar w ludziach, przynajmniej jako cel priorytetowy.
Wśród zaobserwowanych tendencji w kontekście zagrożeń terrorystycznych na uwagę zasługują:
- zacierające się różnice pomiędzy poszczególnymi typami terroryzmu w odniesieniu do stosowanej taktyki, modus operandi, technik komunikacji i upowszechniania treści;
- Internet i technologia jako kluczowe czynniki ułatwiające szerzenie ideologii i propagandy,
a także sprzyjające radykalizacji postaw i werbunku do terroryzmu i brutalnego ekstremizmu; - coraz większa rola terroryzmu/ekstremizmu prawicowego i lewicowego w globalnym spektrum zagrożeń terrorystycznych dla państw członkowskich UE;
- wzrastające zagrożenie ze strony brutalnego ekstremizmu i radykalizacji powodowanej zmianami klimatycznymi, potrzebą ochrony środowiska i zasobów naturalnych
(eko-terroryzm); - wzrost znaczenia pojedynczych aktorów związany z łatwością komunikacji on-line, wymiany idei, radykalnych treści, zdobywania wiedzy – niezależność i decentralizacja procesów radykalizacji niewymagająca przynależności do konkretnej organizacji terrorystycznej;
- wojna rosyjsko-ukraińska jako element dalszej polaryzacji społeczeństw, budowania narracji opartej na dezinformacji i propagandzie ukierunkowanej na pozyskanie aktywistów, zwolenników działalności ekstremistycznej i terrorystycznej.
Opisane powyżej tendencje – zwłaszcza w obszarze wykorzystywania przez terrorystów najnowszych technologii – pociągają za sobą konieczność dalszego zacieśniania współpracy służb państw członkowskich UE oraz stałego rozszerzania wachlarza metod i środków rozpoznawania, zapobiegania i zwalczania zagrożeń terrorystycznych.